แนะนำหนังสือ:สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ “สมเด็จครู” นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม [เลขเรียกหนังสือ DS 578.32 น254 ส854ส 2549]

Abstract

วันที่ 28 เมษายน หรือวันนริศ คือวันประสูติของสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ผู้เป็น “สมเด็จครู” ของงานช่างทั้งปวง เป็นการยากที่จะเห็นผู้ใดมีความรู้ ความสามารถทางงานศิลปะหลากหลายแขนงเท่าพระองค์ท่านไม่ค่อยมีนัก ทรงเป็นปราชญ์ทางอักษรศาสตร์ ประวัติศาสตร์ โบราณคดี โดยเฉพาะด้านศิลปกรรมทุกแขนง วัฒนธรรม ระเบียบประเพณี จะกล่าวไปแล้วความมหัศจรรย์ทางพระปรีชาสามารถ ถึงกับรัชกาลที่ 5 ทรงสรรเสริญว่า พระองค์ท่านเขียนรูปจนกระดิกได้ ทรงออกแบบจนประทับในพระราชหฤทัยในพระองค์อย่างยิ่ง และพระยาอนุมานราชธนก็ได้กล่าวไว้ว่า ”พระองค์ทรงเป็นอัศจรรย์บัณฑิต อันปั้นหรืออบรมกันไม่ได้ทั้งนั้น นอกจากเป็นบัณฑิตขึ้นเองโดยเฉพาะ เพราะขึ้นชื่อว่าศิลปะชั้นสูง ย่อมเกิดจากดวงจิตอันงดงามเป็นนามธรรมเท่านั้น…” ยิ่งเมื่อพิเคราะห์จากใบพระราชทานพระนามและพระคาถาพระนามแล้วที่รัชกาลที่ 4 ทรงพระราชทาน พระนามว่า “พระองค์เจ้าจิตรเจริญ” เป็นพระนามที่เหมาะสมอย่างยิ่งนัก เพราะตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ ทรงสันทัดในงานวิจิตรศิลป์หลายแขนง มีศิลปกรรมฝีพระหัตถ์มากมาย ที่เป็นเครื่องแสดงความเจริญยิ่งทาง “จิตร” ต่อมาองค์การวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ UNESCO ได้ลงมติให้พระองค์เป็นคนสำคัญของโลก ประจำปี พ.ศ.2506 ซึ่งนับเป็นคนไทยคนที่ 2 (คนแรกคือสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ) สำหรับงานเขียนเล่มนี้ได้รวบรวมพระประวัติ พระกรณียกิจ พระจริยาวัตร พระดำรัส ลายพระหัตถ์และพระวินิจฉัยบางประการเกี่ยวกับวิชาทางช่าง ซึ่งพระองค์ได้แสดงไว้ตามที่ต่างๆ อันควรค่าแก่การศึกษาหาอ่านยังประโยชน์ในการลำดับความคิดในการออกแบบศิลปกรรมแก่ประเภทต่างๆ ที่เป็นฝีพระหัตถ์ของพระองค์